Het begin van evolutie?
Dan Van Herpe - 26-7-2005:
Evolutie: ja, maar... Evolutie moet toch ergens beginnen. Dat begin, wat het ook moge geweest zijn, kan dat uit het niets ontstaan zijn? Kan wetenschappelijk aangetoond worden dat iets uit niets kan ontstaan? Zo ja, dan past God als schepper niet (meer) in het plaatje. Zo neen, hoe verklaar je dan het allereerste begin?
Antwoord (27-7-2005):
Ik neem aan dat je het over het ontstaan van het leven hebt. Welnu, in dit geval is er niet zozeer sprake van het ontstaan van iets uit niets, maar van het zich combineren van bestaande chemische bestanddelen in iets dat zich kan dupliceren en zo voortbestaan: Leven dus. Het universum wemelt van de bouwstenen voor het leven, dus er is hier geen sprake van een 'niets'.
Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat men niet precies weet hoe dit ontstaan van leven uit niet-levende bestanddelen is gegaan, maar men heeft een aantal goede ideeën van ongeveer wat er gebeurd zou kunnen zijn. Stel dat men er achter zou komen, kunnen we dan God van de hand wijzen als Schepper? Geenszins. Je kan altijd veronderstellen dat Hij de omstandigheden in het heelal zo heeft afgesteld dat het tot leven en evolutie daarvan zal leiden. Verder dan het ontstaan van het universum (de oerknal) kunnen we namelijk niet kijken, dus daar kunnen we elke filosfische of religieuze invulling aan geven die we willen.
Mvrgr,
Fedor
Antwoord (27-7-2005):
Geachte,
Hartelijk dank voor uw antwoord waarmee ik het volledig eens ben.
In de discussie over het al dan niet bestaan van God vertrekken zowel de “gelovers” als de niet-gelovers” van een a-prioristandpunt. Hoewel de “niet-gelovers” geen sluitende, wetenschappelijke verklaring hebben voor het ontstaan van leven uit niet-leven (“men heeft een aantal goede ideeën van ongeveer wat er gebeurd zou kunnen zijn”) of voor wat er vóór de oerknal was (als ik u goed begrepen heb, zal men dat nooit weten), sluiten zij al bij voorbaat uit dat er een scheppende kracht achter zit. Zij aanvaarden evenmin dat zelfs al zou men er ooit achter komen, “dat wij nog altijd kunnen veronderstellen dat Hij de omstandigheden in het heelal zo heeft afgesteld dat het tot leven en evolutie daarvan zal leiden.” En de “gelovers” gaan er bij voorbaat van uit dat God bestaat juist OMDAT er (o.a.) geen wetenschappelijke verklaring bestaat voor het ontstaan van leven of voor wat er vóór de oerknal was.
De wetenschap/de rede zal dus nooit kunnen BEWIJZEN dat God niet bestaat: ofwel GELOOF je dat Hij bestaat ofwel GELOOF je het niet. In geen van beide gevallen heb je een stevige basis. Wetenschap en geloof sluiten elkaar ook niet uit.
Klopt deze redenering?
Bestaan er ook nog geen hypothesen over wat er vóór de oerknal was? Er moet toch IETS ‘geknald’ zijn! En waar kwam dat IETS vandaan? Het lijkt wel een straatje zonder eind!
Vriendelijke groet,
Dan Van Herpe
Antwoord (2-8-2005):
Je kan niet echt spreken van iets “voor” de oerknal, omdat met de oerknal ook de tijd is ontstaan. Te spreken van iets voordat de tijd begon is dus onzinnig, tenzij je een niet-aantoonbare tijdsdimensie uit de lucht grijpt, die zich buiten onze tijd-ruimte bevindt.
Er zijn evenwel wel hypothesen voor waaruit oerknallen ontstaan. Eén daarvan is uit een zogenaamde singulariteit, een bijzondere vorm van een zwart gat, een massief object in de ruimte dat zo sterk is samengeperst door zwaartekracht, dat zelfs licht niet eruit kan ontsnappen. De omstandigheden in zo'n singulariteit zijn zo extreem dat de bekende natuurkundige wetten niet meer van toepassing zijn. Als de massa een kritische grens overschrijdt kan er wellicht een nieuw universum ontstaan in zijn eigen dimensie.
Men kan ook veronderstellen dat er een cyclus is van big bangs en big crunches. Dwz. dat het universum iedere keer weer in elkaar stort en vervolgens weer opnieuw begint. Maar nogmaals: Hoe kan je hier spreken van een opeenvolging, als met iedere oerknal de tijd weer begint. Dit zijn zaken die ver ons voorstellingsvermogen te boven stijgen...
Ik zou maar een kosmoloog raadplegen als ik jou was.
Antwoord (3-8-2005):
Bedankt voor uw heldere uitleg die me weer iets wijzer gemaakt heeft. U bezit de gave om moeilijke zaken beknopt en toch verstaanbaar uit te leggen voor niet-ingewijden. Ik zou nog eens willen terugkomen op een onderdeel van uw eerste antwoord: 'Je kan altijd veronderstellen dat Hij de omstandigheden in het heelal zo heeft afgesteld dat het tot leven en evolutie daarvan zal leiden.'
Stel dat ik aanvaard, of 'geloof', dat Hij de hand in het spel heeft, dan vraag ik mij af waarom het resultaat van die evolutie, nl.:de mens, dan moet lijden? Ik weet wel: de oorzaak van veel menselijk lijden ligt bij de mens zelf, daar kunnen we God niet op afrekenen. Maar het lijden t.g.v natuurrampen bijvoorbeeld, hoe is dat in overeenstemming te brengen met het beeld van een (daar mag je toch van uitgaan)almachtige God? En dan heb ik het nog niet over het beeld van een rechtvaardige, liefdevolle God? Of zijn dat eigenschappen die wij God toedichten op basis van een soort 'wensdenken'?
Antwoord (4-8-2005):
Dank u voor de complimenten! Nu betreden we almeer filosofische en theologische terreinen. Ik heb hier een aantal persoonlijke gedachten over, maar ik wil benadrukken dat hier verder niets wetenschappelijks aan is. Het staat dus vrij om het van de hand te wijzen, dan wel te geloven. Ik ben persoonlijk agnostisch ingesteld, maar heb wel wat inzicht in de visies van verschillende religieuze traditie op dit soort zaken.
De onvolmaaktheid van de Schepping wordt in het Christendom natuurlijk verklaard door het begrip van de zondeval. Dit begrip is natuurlijk uiterst belangrijk om een liefhebbende Schepper te rijmen met de genadeloosheid van het bestaan en de 'zondigheid' van de eigen persoon. Orthodoxe christenen zien in de aanzet tot de zondeval -het eten van de verboden vrucht- een historische gebeurtenis. Daarmee worden ze gedwongen om de natuurlijke historie categorisch af te wijzen. Het is voor hen niet aanvaardbaar dat er een miljardenjarenlang proces van lijden en eten-of-gegeten-worden is voorafgegaan.
Peter Scheele heeft met zijn boek 'Degeneratie' gepoogd deze opvatting van de zondeval een wetenschappelijk tintje te geven. De onvolmaaktheid van het leven is aldus terug te leiden op de degeneratie van de genetische informatie van organismen die echter wel oorspronkelijk volmaakt geschapen zouden zijn door de Schepper. Hierbij wordt voorbijgegaan aan de onvolmaaktheid van de niet-levende natuur, die immers geen genen bevat, en die dmv. aardbevingen, overstromingen, orkanen, etc. veel lijden op haar geweten heeft.
Het is hoe dan ook vreemd dat God überhaupt zoiets als een 'zondeval' zou toelaten. Theologisch gezien zou dit verklaard kunnen worden met de noodzaak om de mens de mogelijkheid te geven voor Hem te 'kiezen'. Anders zou de mens niets meer zijn dan een bewusteloze en volgzame zombie. Lijden is dus het gevolg van zelfbewustzijn en de noodzaak God uit eigen beweging te erkennen.
Hoe zit het dan met Christenen die wél in evolutie geloven? Voor velen van hen heeft de zondeval zich niet letterlijk afgespeeld in onze dimensie. Het verhaal geeft een allegorische verklaring voor de onvolmaaktheid van de Schepping. Natuurlijke selectie is uiterst effectief om nieuwe levensvormen te creëren, maar in principe ook wreed. Dit is net zozeer te zien als een 'noodzakelijk kwaad' als het voorgaande. Er wordt troost gevonden in het feit dat al het lijden rijkelijk zal worden gecompenseerd in het paradijs. Het aardse bestaan kan dus worden gezien als een rijpingsproces om het paradijs op prijs te kunnen stellen.
